İzmir Büyükşehir Belediyesi, 9 Eylül’ü coşku dolu bir programla kutlamak için kolları sıvadı. İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer, “Evlerinize ve iş yerlerinize bayraklarınızı asın" çağrısında bulundu.
İzmir Büyükşehir Belediyesi, şehrin kurtuluşunun 98. yıl dönümü için sıkı pandemi önlemleri altında coşkulu bir program hazırladı. “9 Eylül Kuruluş ve Kurtuluşun Günü” adlı program 09.00’da Basmane Karakolu önünden 98. Yıl Zafer Yürüyüşü’yle başlayacak ve gün boyu sürecek etkinliklerin ardından Gündoğdu Meydanı’ndaki hologram gösterisiyle noktalanacak. Tunç Soyer, İzmir halkını 9 Eylül’ü coşkuyla kutlamaya çağırdı. Soyer,“Evlerimizde, iş yerlerimizde ve sokaklarda İzmir'in kurtuluşunu kutlayacağız. Nerede olursanız olsun coşkumuza katılın” diye konuştu.
KURTULUŞUN TARİHÇESİ VE TARİHİ EMİR
Başkomutan Mustafa Kemal Paşa önderliğinde 26 Ağustos 1922’de başlatılan Büyük Taarruz, Kurtuluş Savaşı’nın son harekatıydı. Harekatın kesin sonuca ulaşması 5 gün sürdü. 30 Ağustos’ta Mustafa Kemal Paşa, ordulara birer bildiri gönderdi. Gönderilen bildiride, o tarihi emir vardı: “Ordular ilk hedefiniz Akdeniz’dir. İleri!”
Mustafa Kemal Paşa’nın tarihi emrinden sonra ordular 2 Eylül’de Uşak’a ulaştı. Dumlupınar Meydan Muharebesi’nde Yunanistan Küçük Asya Ordusu’nun başına getirilen General Nikolas Trikupis esir alındı.
Türk birliklerinin İzmir’e doğru ilerleyişi hızla sürüyordu. Yunan kuvvetleri ve Rum siviller Anadolu’dan çekilmek zorunda kaldı. 9 Eylül 1922 sabahı Ahmet Zeki Bey komutasındaki 2’nci Süvari Fırkası, ardından Mürsel Paşa komutasındaki 1’inci Süvari Fırkası birlikleri İzmir’e ulaştı. Sonrasında 5’inci Süvari Kolordusu Komutanı Mirliva Fahrettin Paşa’nın komutasındaki birlikler saat 10.00’da İzmir’e giriş yaptı.
İkinci Tümen’in öncülüğünü yapmakla görevli olan 4’üncü Alay Komutan Yardımcısı Yüzbaşı Şerafettin Bey komutasında yaya olarak en önde giden 8 er, Bornova’dan Halkapınar’a ilerleyişi sırasında Punta’daki Tuzakoğlu fabrikasına yaklaştıkları sırada fabrika pencerelerinden ani bir ateş altına tutulmuştur. Yaşanan bu pusuda 4 asker hayatını kaybetti ve hemen orada toprağa verildiler. İzmir’in kurtuluşu sırasında can veren askerlerin isimleri şöyledir: Akşehirli Bekiroğlu Mehmet, Antalyalı Ömer oğlu Hakkı (Sarıarslan),Nevşehirli Ahmet oğlu Seyit Mehmet ve Nevşehirli Ahmet oğlu Ahmet.
Konak’a ulaşabilen Yüzbaşı Şerafettin Bey, Hükümet Konağı önünde uğradıkları saldırıda göğsüne isabet eden mermilerle yaralanmıştı. Şerafettin Bey, yaralı olmasına rağmen Hükümet Konağına girip balkona Türk bayrağını asmıştır. Hükümet Konağına bayrağın dikilmesinden sonra Yüzbaşı Zeki komutasındaki süvari birliği Hükümet Konağı’nın hemen sağında yer alan ve günümüze ulaşmayan Sarıkışla’ya, Üsteğmen Airf ve takım komutanı Celal Bey ile yedek subay Besim Efendi’nin de Kadifekale’ye bayrağı çekmesi İzmir’in işgalden kurtuluşunu ilan etmiş oldu.
Birinci Süvari Tümeni Komutanı Mürsel Paşa, Fransızlara ait bir harp gemisinin telsizi ile İzmir’e girildiğini Ankara’ya bildirdi. Belkahve’den tarihi günü izleyen Başkomutan Mustafa Kemal Paşa, yanında Fevzi ve İsmet Paşalar olmasına rağmen, 10 Eylül sabahı İzmir’e girdi ve Fahrettin Paşa ile buluşarak doğruca Hükümet Konağı’na gitti. Konağın balkonundan, tarihi zaferi millete atfeden önemli bir konuşma yaptı.
LOZAN'A GİDEN YOL
Mustafa Kemal Paşa'nın ordulara 1 Eylül'de verdiği tarihi emirle başlayan ve, 18 Eylül 1922 tarihine kadar yapılan Takip Harekâtı ile bütün Batı Anadolu'daki Yunan askerleri Türk sınırları dışına çıkarılmıştır. Takip harekatının başarı ile sonuçlanması sayesinde İzmit bölgesinden İstanbul Boğazı'na, Balıkesir bölgesinden Çanakkale Boğazı'na kadar Türk ordusu için hayati önem taşıyan diğer stratejik hedefler de İtilaf Devletlerinin işgalinden, olaysız olarak ve barış yoluyla kurtarılmıştır. Türk ordusunun kazandığı bu zafer, Mudanya Ateşkes Antlaşması'na giden süreci başlatmış; Türkiye, Mudanya Ateşkes Antlaşması’ndan sonra 24 Temmuz 1923'te Lozan Barış Antlaşması'nı imzalayarak bağımsızlığını kazanmıştır.
9 EYLÜL ANITI
9 Eylül 1922 tarihinde İzmir'in kurtuluşu sırasında şehit düşen dört askerin anısına, defnedildikleri Halkapınar Şehitliği'nde Dokuz Eylül Anıtı yaptırılmıştır. Şehitlikte Şair Necmettin Halil Onan'ın ünlü "Bir Yolcuya" adlı şiiri bir mermer üzerine yazılıdır.
İZMİR'İN KURTULUŞU ETKİNLİKLERİ İÇİN HAZIRLANILIYOR
Basmane Karakolu önünden başlayacak
İzmir’deki 9 Eylül programı sabah 09.00’da 98. Yıl Zafer Yürüyüşü’yle başlayacak. Basmane Karakolu önünden yola çıkacak kortejin son durağı Kültürpark Lozan Kapısı olacak. Sosyal mesafe kurallarına uygun olarak planlanan yürüyüşte 350 metrelik bayrak taşınacak. 10.30’da Cumhuriyet Meydanı’nda çelenk koyma töreninin ardından Türk Yıldızları ve Solo Türk selamlama uçuşu yapacak. 11.15’te İzmir Valiliğinin önünde bayrak töreni düzenlenecek. 13.00’te Konak Atatürk Meydanı’nda, Atatürk Meydanı tabela anıtı açılacak. 13.30’da Kemeraltı İkinci Beyler Sokağı’nda Geleneksel Efe Zeybek buluşması yapılacak.
Nostaljik tramvay yola çıkıyor
İzmir Büyükşehir Belediyesinin 1900’lü yıllarda şehre hizmet eden tramvaylardan esinlenerek projelendirdiği Nostaljik Tramvay 15.00’te Alsancak Nostaljik Tramvay Durağı’nda tanıtılacak.
Duvar resmi yapılacak
16.00’da İkiçeşmelik’de 98. yıl onuruna Eşrefpaşa Caddesi üzerinde bulunan Görgülüoğlu İşhanı’nın 920 sokağa bakan duvarına bağımsızlık, özgürlük ve barış temalı bir duvar resminin çalışmalarına başlanacak. Çalışmanın 10 gün sürmesi planlanıyor.
“9 Eylül Kahramanları” paneli İzmir Sanat’ta
18.00’de İzmir Sanat’ta “9 Eylül Kahramanları” paneli var. Moderatörlüğünü 9 Eylül Üniversitesinden Dr. Öğretim Üyesi Ahmet Mehmetefendioğlu'nun yapacağı panelde, 9 Eylül 1922’yi 9 Eylül kahramanlarının akrabaları atlatacak. Yine 18.00’de İzmir Büyükşehir Belediyesinin ana binasının zemin katında “Basında 9 Eylül” adlı açık hava sergisi açılacak.
Zeynep Türköz Tolga Çandar konseri Açık Hava’da
20.00’de Kültürpark Açık Hava Tiyatrosu’nda pandemi önlemleri altında Kabile Dans Gösterisi yapılacak. Gösterinin hemen ardından 21.00’de Zeynep Türköz Tolga Çandar konseri yapılacak. Konser ücretsiz olacak. Ancak konseri izlemek isteyenlerin http://kultursanat.izmir.bel.tr adresinden QR kodlarını almaları gerekecek. Müzikseverler konsere QR kodlarını göstererek girebilecek.
Bayrak taşınacak
20.30’da yine pandemi koşulları altında Cumhuriyet Meydanı’ndan Gündoğdu Meydanı’na kadar simgesel olarak bayrak taşınacak. Yine 20.30’da Kültürpark Uzun Havuz’da “Arşiv Filmleri Eşliğinde Kent Mekanını Hatırlamak” filmi gösterilecek. Filmin ardından bir de panel düzenlenecek.
Türkiye’nin en büyük hologram gösterisi
21.00’de Gündoğdu Meydanı’nda ışık gösterisi, 22.00’de hologram gösterisi yapılacak. Türkiye’nin en büyük hologram gösterisi, 1922’nin bağımsızlık ruhunu eş zamanlı olarak Gündoğdu Meydanı, Karşıyaka ve Karantina’ya taşıyacak. Gösteride yurdun geri alınışı su perdesi üzerinde canlandırılacak. 300 metrekarelik yüzeyde yapılacak hologram sunumu, 500 ton deniz suyunun devinmesini sağlayacak. Üç boyutlu modelleme tekniğiyle 10 metrelik Atatürk görseli oluşturulacak.
Anadolu Ateşi Torbalı’da
Yine 21.00’de Torbalı’da eski Sağlık Meslek Lisesi alanında Nebil Özgertürk’ün sunumuyla Anadolu Ateşi gösteri düzenleyecek. Pandemi önlemleri altında yapılacak gösterinin ücretsiz olduğu öğrenildi.
Kurtuluş dergisi dağıtılacak
İzmir’in çeşitli noktalarında 9 Eylül için hazırlanan Kurtuluş dergisi dağıtılacak. Başyazısı İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer tarafından kaleme alınan dergiye sanal olarak www.apikam.org.tr adresinden ulaşılabilecek. 128 sayfalık dergide aralarında Prof. Dr. Ergun Aybars'ın da yer aldığı 15 akademisyen ve uzmanın makalesinin bulunuyor.