Türkiye, birbiri ardına çıkan ve söndürülemeyen yangınlarla mücadelesine devam ediyor. Dev bir alev topu ülkenin güneyini adeta esir aldı.
Marmaris, Bodrum, Manavgat.. Bir haftada küle döndü. Yangınlarda THK'nın uçaklarının kullanılmaması ise tartışma büyük tartışmalara neden oldu.
Türkiye'nin kaç yangın söndürme uçağı olduğu ve bunların akıbetine ilişkin birbiriyle tutarsız açıklamalar ve çelişkili bilgiler mevcut.
Türkiye'nin tek havadan yangın söndürme uçak filosuna sahip olduğunu belirten Gökçen Havacılık envanterinde, 2009 yılında alınmış 9 adet CL-215 Bombardier yangın söndürme uçağı olduğu belirtildi.
BAKAN PAKDEMİRLİ: 3’Ü FAAL 6 UÇAK
Oysa 2019 yılında Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, Türkiye'nin elinde orman yangınlarıyla mücadele edecek bir uçak filosunun bulunmadığını açıklamıştı. Türk Hava Kurumu'nun elindeki CL-215 model 6 uçak olduğunu ve bunların üçünün faal olmadığı belirtmişti.
HANGİ ÜLKEDE KAÇ UÇAK VAR?
Bu açıklamanın ardından tartışmalar da peş peşe geldi. Akdeniz’deki diğer ülkeler gibi Türkiye’de yangın kuşağında bir ülkeydi. Akdeniz’de bulunan diğer ülkerden Yunanistan’ın 20 uçağı, Fransa’nın 26, İspanya’nın 17, İtalya’nın ise bünyesinde 19 uçağı bulunuyor.
Peki ama Türkiye’de bu uçaklardan neden yok ve Türk Hava Kurumu ile Bakanlığın arasındaki anlaşmazlığın sebebi ne? Şimdi filmi biraz geriye saralım….
TARİHİ HESAPLAŞMA MI?
Türkiye Cumhuriyeti’nin temelleri atılırken Mustafa Kemal Atatürk’ün “İstikbal Göklerde’dir diyerek kurduğu Türk Hava Kurumu için Bolu Milletvekili Cevat Abbas Bey'e “Uçak yapmayı bile düşün” demişti. Atatürk, yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti için havacılığı elzem görüyordu. 1935'te Türk Hava Kurumu'na 10 bin lira bağış yapan Atatürk, "Nutuk" eserinin basım-yayım haklarından elde edilen gelirin de THK'ya verilmesini istemişti.
1986’da 11 YANGIN UÇAĞI
Havacılık sektörü de durmadan gelişti. 1986’ya gelindiğinde kurumun bünyesinde 11 ade yangın söndürme uçağı bulunuyordu.
ALTIN ÇAĞ 2000’LER
2000’li yıllara gelindiğnde Türk Hava Kurumu’nun yıldızı parlamıştı. THK bünyesinde pek çok pilot yetiştirecekti. 2007 yılı kurum dönüm noktası oldu. O tarihe kadar kiralık olaran başka ülkelerden alınan uçaklar için Orman Bakanlığı tarafından kampanya başlatıldı. THK ihaleyi yedi yıllığına aldı.
HEDEF 12 YANGIN SÖNDÜRME UÇAĞI
Haziran 2009'da 2 adet amfibik CL 215 tipi yangın söndürme uçağı, Türk Hava Kurumu Gökçen Havacılık İktisadi İşletmesi siciline kaydedildi.
O dönemki hedef, göl, deniz ve barajlardan su alabilen 12 adet yangın söndürme uçağı ile filoyu güçlendirmekti.
2010’DA 7 ADET YANGIN SÖNDÜRME UÇAĞI
2010 yılına gelindiğinde Türkiye, yedi adet CL-215 tipi söndürme uçağı ile orman yangınlarına müdahale konusunda dünyanın önemli ülkeleri arasına girmişti.
RÜŞVET VE YOLSUZLUK KRİZİ
Sırada “Milli yangın uçağı” vardı. 2009-2014 yılları arasında Türk Hava Kurumu'na başkanlık yapan Osman Yıldırım,THK'nın üreteceği yüzde 90 yerli uçakların 2014'te satışa sunulacağını söyledi. Aynı yıl yolsuzluk ve rüşvet iddialarıyla gündeme gelen Yıldırım, tutuklandı.
TÜRK HAVA KURUMU İLE HÜKÜMET ARASINDA KRİZ
THK ile hükümet arasındaki ayrışmaların ayyuka çıktığı yıl 2013 oldu. Kurumun "Ataşehir, Adalar, Kartal, Tuzla, Şile, Ümraniye, Üsküdar, Başakşehir, Küçükçekmece, Avcılar, Eyüp, Sancaktepe, Bayrampaşa, Güngören, Bağcılar, Bakırköy, Çatalca ve Büyükçekmece" şubeleri ‘Zarar ettiği gerekçesiyle’ kapatıldı.
“HÜKÜMETE YARANILMAYA ÇALIŞILIYOR”
O dönem Cumhuriyet gazetesine konuşan THK Çatalca Şube Başkanı Erkan Ülger, kapatılma kararının altında siyasi hesaplar yattığını söyledi, "Atatürk'ün kurmuş olduğu bu kurumun içini boşaltmaya çalışılıyor. Türkiye genelinde 800 şubesi olan THK'nın şube sayısı 600'e indi, bunun 100'e indirileceği söyleniyor. Alınan kararlar ile AKP hükümetine yaranılmaya çalışılıyor" demişti.
YÖNETİM DEĞİŞİKLİĞİ
THK yönetimi 13 Ekim 2018 tarihinde değişti. Basında yer alan iddialara göre kurum, neredeyse batık haldeydi. Bankalardan 100 bin liralık teminat mektubu bile alamıyodu , THK, Orman Bakanlığı’nın yangın söndürme için açtığı ilk ihaleye de aynı nedenle katılamadı.
Ve konu bugünkü yangınlarda netlik kazandı. Cumhuriyet Gazetesi yazarı ve Tele1 Ege Temsilcisi Tuncay Mollaveisoğlu, bir televizyon röportajında "yangın söndürme işlerinin 2019 yılında özelleştirildiği" iddiasını dile getirdi. Mollaveisoğlu, 2019 yılında Muğla'da yaşanan orman yangını hatırlatarak, bu dönemde "Orman Bakanlığı'nın yangın söndürme işini THK'dan alarak yerine özel şirketleri getirdiğini öne sürmüştü.
Tarım ve Orman Bakanlığı ise "özelleştirme" iddiasını jet hızıyla yalanlayan açıkalamlar yaptı. Bakanlık'ın açıklamasında, "Ülkemizde yangın söndürme işinin özelleştirilmesi diye bir şey yoktur. Çünkü yangın söndürme ihalesi yapılamaz. Orman yangınlarıyla mücadele Orman Genel Müdürlüğünün (OGM) asli görevidir. Mücadele için sadece araç kiralanır" ifadeleri yer aldı.
Bakanlık'ın bu açıklamasına "Yaptığınız laf ebeliği… " diye yanıt veren Mollaveisoğlu'nun Twitter hesabından birbiri ardına yanıtlar verdi.
THK uçaklarını 100 litre şartı ile dışarda bırakmadık diye yazmışsınız. Kendi yaptığınız ihale ile çelişiyorsunuz. İhalede 5 bin litrenin üzerinde uçaklarla çalışacağız diye yazıyor. THK uçakları 4 bin 900 litre kapasite ile çalışıyor. THK’nın ihaleye girememe nedeni bu! ++
— Tuncay Mollaveisoglu (@TMollaveisoglu) July 31, 2021
MUĞLA YANGINI
Olayın temeli 10 Temmuz'da Muğla'nın Dalaman ilçesinde çıkan ve Göcek'e kadar uzanan orman yangını, 17 saatte kontrol altına alınmıştı. Orman Bakanlığı ile her yıl yapılan sözleşmenin 2019'da yenilenmemiş olabileceğini söylenmişti.
İZMİR YANGINI
Hatalar biribirini izlerken tam bir ay sonra 18 Ağustos’ta o zamana kadar gerçekleşen tarihin en büyük yagınlarından biri yaşandı. 18 Ağustos öğlen saatlerinde başlayan yangın, 2 gün 5 saatlik çalışma sonrası söndürülebildi.
Şimdi gündeme "THK'nın uçakları neden kullanılmıyor?" sorusunun temeli de o güne dayanıyordu.
ÇOK TARTIŞILAN İHALE SKANDALI!
İlk ihale 29 Ocak 2021’de yapılmıştı. Bakanlık, 229 uçuş saati üzerinden hesaplanarak ihaleye çıktı.
İhaleye, CMC Savunma Sanayi ve Türk Hava Kurumu işletmesi olan Gökçen Havacılık 303 bin TL teklif verdi. Bakanlık uçuş saatinin 257 bin olduğunu firmanın yüksek teklif verdiğini ve başka firma girmemesi nedeniyle ihaleyi iptal etti.
İkinci yapılan ihaleye uçuş belgesi olmayan iki şirket daha katıldı. CMC ve Gökçen Havacılık bu ihaleye de girdi. Verdikleri fiyat bu kez değişmişti…
EN YÜKSEK TEKLİFİ VEREN KAZANDI!
Uçuş saati fiyatı 303 bin TL’den 338 bin TL’ye çıktı. Ama beklenmeyen bir olay oldu. İhaleye giren diğer ortak girişim 234 bin TL saat ücreti teklifi verdi. Normal şartlarda ihaleyi bu girişimin kazanması gerekirdi. Ama öyle olmadı. İhaleyi yüksek fiyat veren CMC ve Gökçen Havacılık kazandı.
TÜRK HAVA KURUMU NEDEN İHALELERİ KAZANAMADI?
ihale kapsamında kiralanacak üç uçağın 10 ton su taşıma kapasiteli iki uçağın ise 5 ton su taşıma kapasiteli olması gerektiği kaydedilmişti.
Gümrük ve Ticaret Bakanı AKP'li Cenab Aşçı'nın 2019 yılında kayyum olarak atandığı Türk Hava Kurumu'nun uçakları ise 4 bin 900 litre kapasiteli olduğu içim ihale dışı bırakılmıştı.
Şimdi THK ihaleler bölümüne ulaşılamıyor.
KİRALANAN RUS UÇAKLARININ MAALİYET
4 milyon dolar tutarındaki yatırımı verimsiz gören Türk Hava Kurumu'nun son iki yıldır Rusya'dan kiraladığı uçaklara Orman Bakanlığı 287 milyon lira ödedi. 2020'de 120 günlüğüne kiralanan iki uçağın maliyeti 84 milyon lira iken bu yıl 153 günlüğüne kiralanan 3 uçağın sözleşme bedeli 203 milyon lira oldu. Geçen yıl aynı firmadan kiralanan Beriyev 200 tipi aynı 2 uçağa 120 gün için 84 milyon TL kira ödenmişti. Her bir uçağın günlük kiralama bedeli 350 bin lirayı aşıyordu.
Bu yıl ise kiralanan 3 uçağa 153 gün için 203 milyon 107 bin lira ödenecek. Her bir uçak için kiralama maliyeti 67.7 milyon lira olacak. Yani günlük kira bedeli bir yılda 350 bin liradan 442 bin TL’ye çıktı. Fark yüzde 26’yı buldu.
BİR KiRA, KAÇ UÇAK EDER?
ODa TV’nin haberine göre Cessna Citation VI tipi özel uçak, “Business Jet Traveler” adlı şirketin yayınladığı fiyatlara göre, 8.1 milyon dolar (68,104,800.00 Türk Lirası) satış fiyatına sahip.
Peki, yangın söndürme uçağının fiyatı ne?
Yangınlarda kullanılan BE 200ES hava tankeri Beriev Aircraft şirketinin açıkladığı verilere göre, 5.2 milyon dolar (43,723,160.00 Türk Lirası)
THK’NIN TAŞINMAZLARI PARSEL PARSEL SATILIYOR!
Ve bugün CHP’li Vekil Gürsel Tekin, olayların başka bir boyutunu gözler önüne geldi. Sözcü'de yer alan habere göre göreve başladıktan sonra 14 yangın söndürme uçağını satışa çıkaran THK kayyumu Cenap Aşçı, şimdi de kurumun Muğla, Bodrum, İzmir başta olmak üzere Türkiye genelindeki 43 taşınmazını satıyor.
Türkiye cayır cayır yanarken “Düğünde boy gösteren” kayyum THK’nın taşınmazlarını bir bir sattığını duyurdu.Amacın özelleştirmek olduğunu söyleuyen Tekin, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın damadı Selçuk Bayraktar’ın yürüttüğü TEKNOFEST’te Bakan’ın hurda dediği uçaklarla büyük bir tatbikat yapılmış, olay şölene dönüştürülmüştü.
Türk Hava Kurumu'nun yurt çapında 1.300 gayrimenkulü bulunuyor. Bunlar arasında en kıymetlisi Atatürk tarafından THK'ya bağışlanan ve “Tayyare Apartmanları'' olarak bilinen Laleli'deki otel… Otelin bugünkü değeri, 500 milyon dolar olarak hesaplanmıştı. Otel yolsuzluktan tutuklanan eski başkan Osman Yıldırım döneminde Keskinoğlu Holding'e yıllık 3.25 milyon dolara kiralanmıştı.
PAKDEMİRLİ’NİN TARTIŞILAN LÜKS JETİ!
Yangına bölgelerine uçağı ile giden Bakan Pakdemirli’nin bu tavrı da gündem olmuştu Herkesin konuştuğu Orman Bakanı Bekir Pakdemirli'nin Cessna Citation VI tipi özel uçağını Odatv araştırdı. Bakan Pakdemirli'nin özel uçağına ödediği parayla neredeyse iki yangın söndürme uçağı alınabildiği ortaya çıktı.
Cessna Citation VI tipi özel uçak, “Business Jet Traveler” adlı şirketin yayınladığı fiyatlara göre, 8.1 milyon dolar (68,104,800.00 Türk Lirası) satış fiyatına sahip. Yangınlarda kullanılan BE 200ES hava tankeri Beriev Aircraft şirketinin açıkladığı verilere göre, 5.2 milyon dolar (43,723,160.00 Türk Lirası)