Koronavirüs'ün kış aylarında daha fazla bulaşıcı olacağı endişesiyle vatandaşlar grip aşısı yaptırmak için soluğu eczanelerde aldı.
Grip aşısının sınırlı sayıda olması ise tartışma yarattı. Sağlık Bakanlığı aşının risk seviyesiyle belirlenecek bir puanlama sistemine göre yapılacağını duyurdu. Kronik rahatsızlığı olan pek çok vatandaş ise e-nabız sisteminde "Risk grubunda değilsiniz" notuyla karşılaştı. Grip aşısının miktarı ve bakanlığın getirdiği puanlama sistemiyle ilgili vatandaşın kafası karışık.
İşte 6 soruda grip aşısı hakkında merak edilen her şey:
1- GRİP AŞISI OLMAK İSTEYENLER AŞIYA NASIL ULAŞACAK?
Şu günlerde yeni tip Koronavirüs salgını nedeniyle her zamankinden daha çok grip aşısı talep ediliyor. Uzmanlar Covid-19 ile Influenza'ya aynı anda yakalanılması durumunda hastalığın çok daha ağır geçeceğini belirtiyor. Bu nedenle artan talebe karşılık aşı bulunmakta zorlanılıyor. Uzmanlar grip aşılarının her yıl ağustos ayında üretildiğini ve dünyada bunu üreten sadece birkaç firma olduğunu söylüyor. Türkiye’de ise bu aşıyı yurt dışından sadece bir firma getiriyor. Arz-talep dengesindeki makas grip aşısını kolay temin edilemeyen bir aşıya dönüştürmüş durumda.
2-GRİP AŞISI NEDEN PİYASADA YOK?
Grip aşısındaki yetersizlik daha önceki yıllarda da yaşanmıştı. Geçen yılın ekim ayında da aynı sorun gündeme gelmişti. Bursa Eczacı Odası Başkanı Okan Şahin, Türkiye’de 25 bin eczane olduğunu söylemiş ve 25 bin eczaneye 20 bin kutu aşının geldiğini belirtmişti. Aşılar gelir gelmez tükeniyor ve net bir açıklama yapılmıyordu. Aradan bir yıl geçti ve dünyada grip aşısı üretiminde sadece yüzde 20 oranında artış oldu. Ancak bu yıl Covid-19 salgını sebebiyle grip aşısına talep çok daha fazla arttı. Uzmanlar, düzenli grip aşısı olmayan ve bu yıl da olmayı düşünmeyen vatandaşların, salgın dolayısıyla karar değiştirdiğini belirtiyor.
3- GRİP AŞISI KİMLERE YAPILACAK RİSK SKORU GRUBU NEDİR?
Sağlık Bakanlığı tarafından bu yıl Covid-19 sebebiyle grip aşısının sadece yüksek risk grubundaki hastalara yapılacağı belirtildi. Bu noktada sağlık bakanlığının uygulamaya başladığı risk skoru uygulaması hayata geçirildi. Risk grubunda olan SGK'lılar herhangi bir bedel ödemeden aşı yaptırabilecek. Şayet SGK’lı değilseniz aile hekimi tarafından reçete edildikten sonra 72.64 TL ücret ödeyerek aşıyı yaptırmak mümkün. Aşı olmanız için Charlson Risk Skoru uygulanacak ve bu skora göre 5 ve üzeri puanı tutturanlar ilk aşamada aşı olabilecek.
4- HASTALIKLARA PUAN NEYE GÖRE VERİLİYOR?
Bakanlık Türkiye’ye getirilen 1 milyon 350 bin grip aşısını kimlerin yaptırabileceğini e-nabızdan yayınladı. Vatandaşlar, e-nabız sistemindeki turuncu butona tıklayarak aşı olup olamayacağını öğreniyor. Ancak KOAH, astım gibi hastalarına dahi aşının çıkmaması vatandaşlar arasında endişe yaratıyor. Bakanlığın oluşturduğu puanlama sistemine göre, sadece 5 ve üzeri puanı olanlar aşıya ulaşabilecek. Peki, ‘Charlson Risk Skoru’na göre hastalıkların puan karşılıkları ne? Mesela koroner arter hastalığı 1 puan, karaciğer hastalığı ise orta veya ağır ise 3 puan. Metastatik solid tümör ve AIDS ise 6 puana tekabül ediyor.
5- TÜRKİYE'NİN GRİP AŞISI İHTİYACI NE KADAR?
Şu an tüm dünyada aşı üreticileri bir araya gelse üretebilecekleri grip aşısının 1.5 milyar doz olacağı belirtiliyor. Türkiye’de ise yakın zamana kadar yıllık 2 milyon doz aşı kullanılıyordu. Ancak Covid-19 nedeniyle bu yıl grip aşısı talebinin 10 milyonun üzerinde olduğu tahmin ediliyor. Ülkeye Kasım ayı ortalarına kadar yaklaşık 3.5 milyon doz aşı getirilecek.
6- GRİP AŞISI OLMAK İÇİN NE GEREKİYOR?
Örneğin aşı olmaya giden yolda sadece orta veya ağır derecede karaciğer hastalığı yeterli değil. Çünkü bu hastalık 3 puana tekabül ediyor. Karaciğer hastalığının yanı sıra konjestif kalp yetmezliği ve diyabet rahatsızlığınız da varsa aşı olabiliyorsunuz. Ayrıca sadece AIDS hastası olanlar da aşı yaptırabiliyor. Charlson Risk Skoru'na göre 65 yaş üstü, bir kronik hastalığı yoksa tek başına bu puanlama ile aşı olamayacak.