Dyt. Aslıhan Altuntaş, sağlıklı ve lezzetli bir mangal için dikkat edilmesi gerekenler hakkında bilgi verdi.
1. Mangalın ilk ve en önemli aşaması: “Doğru eti doğru yerden almak”
Et alma sürecinde seçilecek market ya da kasap yoğunluğun ve alışverişin fazla olduğu, etlerin taze olduğundan emin olunan yerler olmalıdır. Muhakkak son kullanma tarihlerine bakılmalıdır. Minimum 4 derecelik dolaplarda soğuk zincirinin korunarak saklanıyor olmasına ve raf ömrünün geçmemiş olmasına özellikle dikkat edilmelidir. Donmuş etlerin raf ömrü uzun, taze etlerin raf ömrü kısadır. Mikrobiyal açıdan riski azaltmak için muhafaza koşullarına mutlaka özen gösterilmelidir.
2. Tavuk eti kırmızı ete göre daha az kanserojen riski taşıyor
Mangal için uygun etler büyük parçalardan ziyade köfte, çöp şiş gibi küçük parçalardan tercih edilmelidir. Bunun yanı sıra yağı az olan etler seçilmelidir. Çünkü yağlar yandığında direk ateşle temas ettiği için bazı toksik maddeler açığa çıkmakta, bu kalıntılar etlerle birlikte tüketilmektedir. Dolasıyla daha az yağlı etlerin tercih edilmesi zararlı maddelerin minimum olmasını sağlayacaktır. Bunun yanında et türü olarak tavuk eti tercih edilmesi daha az risklidir. Çünkü kırmızı etlerde kanserojen maddelerin oluşumu beyaz ete göre daha fazladır.
3. Baharatlarla marine etmek kanserojen etkileri azaltıyor
Alınan etin marine aşamasında nane, defne, kekik, kırmızıbiber gibi antioksidan etkisi olan baharatlar ve limon kullanılabilir. Bu besinlerle marinasyon yeterlidir. Fazladan yağ koymak tavsiye edilmemektedir. Etlerin pişmeden baharatlarla marine edilmesi antioksidan etkilerinin yanında ayrıca dumandan gelen kanserojen kalıntı oluşumlarını da azaltmaktadır. Mangal yaparken dondurulmuş et yerine taze etleri tercih etmek daha uygundur. Dondurulmuş etlerin direkt mangal üzerine konulması hem hijyenik açıdan uygun değil, hem de pişirmesi daha zordur. Ayrıca etler küçük parçalar halinde değilse iç sıcaklıklarını 70-75 derecenin üzerine çıkarmak zor olacaktır. Bu şekilde etler çiğ kalabilmektedir. Bu da besin zehirlenmelerine sebep olmaktadır.
4. Etleri pişene kadar soğuk, buzlu şişelerin arasında muhafaza edebilirsiniz
Pişme anına kadar etleri soğuk bir yerde saklamak gerekir. Mangal genelde sıcak havalarda yapılır ve alınan etler güneşin altında, arabada, poşette kalmaktadır. Bu da gıda zehirlenmelerine en çok yol açan sebeplerden biridir. Soğuk, buzlu şişeler hazırlayıp etleri onların arasına koymak, piknikler için üretilen mini soğuk dolapları kullanmak ya da termostatlı kaplar içerisinde muhafaza etmek sağlıklı olacaktır. Bunun yanında pişirme öncesi mangalın temiz olması önemlidir. Mangalı mümkün olduğunca her kullanım sonrasında temizlemek gerekir. Mangalı temizlerken ve yakarken alkol kullanılması sağlıklı değildir. Bunun yerine her kullanım sonrası bulaşık deterjanıyla yıkanması uygun olacaktır.
5. Ateş ve etler arasında 15-20 cm’lik mesafe olmalı
Pişme aşamasında ilk yapılması gereken kömür ateşiyle etlerin arasına 15-20 cm’lik mesafe koymaktır. Ateş harlıyken değil köz haline geldiğinde pişirmek gerekmektedir. Etlerin içleri de belli bir dereceye kadar pişirilmelidir. Ancak içleri pişirilmeye çalışılırken dışları siyaha dönük kahverengileşmiş, yanmış olmamalıdır. Çünkü bu yanıklar içerdikleri nitrit, nitrat gibi maddeler dolayısıyla kanserojen etkiye sahiptir. Yanmadan önce etler ateşten alınmalıdır. Bunun da yolu harlı ateş üzerinde değil köz üzerinde pişirmekten geçmektedir. Bunun yanında pişmiş etlerle çiğ etlerin temas halinde olmaması gerekir. Çünkü alev mikrop öldürücü bir anti bakteriyeldir. Ancak pişmemiş etlerle pişmiş etler aynı kaba konulduğunda eğer çiğ etlerde mikrobiyal risk varsa pişmiş etlere de geçmektedir.
6. Kanserojen risk taşımayan mangal pişirme yöntemlerini tercih edin
Eti mangal ateşine maruz bırakmadan önce çok az bir süre fırınlayıp sonra mangala koymak ya da mangal üzerine pişirme için uygun olan alüminyum folyolar ile sararak koymak da diğer pişirme yöntemleri arasında yer almaktadır. Bu yöntemlerde lezzet anlamında bir kayıp yokken kanserojen maddelerin oluşumu önlenmektedir.
7. Glisemik indeksi yüksek olan limona dikkat!
Mangalda etlerin yanında sebzeler de pişirilebilir. Özellikle kabuğu soyulabilen, antioksidan özellikleri fazla olan kırmızı, mor ve yeşil renkli sebzeler kullanılıyor olması dumanla temas eden kısmı atıldığı için sağlıklıdır. Etleri tüketirken ise yanında sivri biber, maydanoz, limon, sumak, portakal, çilek, erik gibi çiğ, C vitamininden zengin ve antioksidan özelliği fazla olan sebze ve meyveler tüketilirse özellikle kırmızı etin içinde yer alan demir emilimi artırılır. Bunun yanında limon tüketimine dikkat edilmelidir. Bol vitaminli olduğu için salatalara, çorbalara, çaylara bol bol sıkılan limon aynı zamanda glisemik indeksi yüksek olan bir meyvedir. Suyu sıkıldığında ise glisemik indeksi daha da yükselir. Bu nedenle bol limonlu bir salata çok daha çabuk acıkmaya sebep olmaktadır. Diyabet, insülin direnci yatkınlıklarında bol limon tavsiye edilmemektedir.